Σύμφωνα με τον ήρωα Von Humboldt Fleisher στο βραβευμένο μυθιστόρημα του Saul Bellow,Humboldt’s Gift, «Τα βραβεία Pulitzer είναι για τα…πουλιά. Είναι ένα μαϊμού βραβείο, για λόγους δημοσιότητας των εφημερίδων, που απονέμεται από απατεώνες και αγράμματους».
Η δημοσιογραφία αποτελούσε κάποτε μια ταπεινή, σχετικά άχαρη εργασία, που αντιμετώπιζε με δέος τους πραγματικούς ανθρώπους των γραμμάτων, τους λογοτέχνες. Οι δημοσιογράφοι, που κάποτε ήταν γνωστοί απλά ως ρεπόρτερ, ήταν και είναι συνήθως δευτεροκλασάτοι τύποι, που πάντα ονειρεύονταν, πλην όμως μάταια, να προαχθούν σε κάποια ανώτερη σφαίρα…
Οι λογοτέχνες και οι συγγραφείς αποσύρθηκαν όμως από τον αγώνα, και κατάφυγαν στα πανεπιστήμια, ενώ στη συγγραφή επικράτησε το νέο και πιο δημοφιλές πλέον είδος «non-fiction». Πέραν αυτού, με τη μεσολάβηση του σκανδάλου Watergate, η βιομηχανία του τύπου άρχισε να γεμίζει με διάφορους εκλεπτυσμένους και «σπουδαγμένους», που πλέον είχαν μια νέα και πολύ υψηλή αίσθηση της σημαντικότητάς της αποστολής τους. Τότε είναι που άρχισε μια εικοσαετία και βάλε αυτοϊκανοποίησης και βαυκαλισμού, που ακόμη δεν τελείωσε, παρά το γεγονός ότι το επάγγελμα του δημοσιογράφου έχει καταντήσει από τα πλέον απαξιωμένα στην Αμερική, ενώ πολλά έντυπα αντιμετωπίζουν τη λήθη αλλά και τη χρεοκοπία.
Η αντίδραση της βιομηχανίας του τύπου ήταν η ταχεία συσπείρωση, σε μια προσπάθεια να σωθεί από τις απαιτήσεις του νέου αναγνωστικού και καταναλωτικού κοινού. Ακόμη και ο διαβόητος για το λαϊκισμό του Rupert Murdoch, που πάντα πρόσφερε αυτό που ήθελαν οι αναγνώστες, καθημερινά πλέον αντιμάχεται τις επιθυμίες τους, δαιμονοποιώντας όσα ΜΜΕ προσπαθούν να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες αυτές.
Που θα πρέπει λοιπόν να δοθεί η όποια έμφαση σήμερα; Σε αυτό που οι δημοσιογράφοι θεωρούν καλό για τη δημοσιογραφία, και τις επιχειρήσεις που υπηρετούν, ή σε αυτό που ζητάει ο πελάτης;
Το ζήτημα είναι σύνθετο καθώς οι δημοσιογράφοι, λόγω της φύσης τους, τείνουν να πιστεύουν πως γνωρίζουν τι ακριβώς θέλει ο πελάτης. Και είναι ακόμη πιο σύνθετο, αν αναλογιστούμε πως οι δημοσιογράφοι έχουν πιστέψει πως το έργο τους δεν έχει απλά μια εμπορική αξία, αλλά αποτελεί και μια ιστορική, ίσως και πνευματική αποστολή. Ακόμη και ο μεγιστάνας Murdoch μοιάζει σαν ξαφνικά να θεωρεί πως έχει ένα θρησκευτικό κάλεσμα να επιτελέσει.
Η μουσική βιομηχανία πέρασε από μια παρόμοια μεταμόρφωση. Μια βιομηχανία που δομήθηκε επάνω στην εμπορευματοποίηση, και στην ικανοποίηση της κάθε βλακείας που ζητούσε το κοινό της, ξαφνικά στράφηκε εναντίον του. Η μουσική βιομηχανία προσπάθησε να αμυνθεί απέναντι στις νέες τάσεις και επιθυμίες της πελατείας της, εξαπολύοντας εναντίον της τους δικηγόρους της. Ένα αποτέλεσμα αυτής της αμυντικής τακτικής, ήταν ότι η μουσική βιομηχανία επέτρεψε στον Steve Jobs να αναλάβει τη προστασία της. Στην ουσία του παραχώρησε τον έλεγχο της βιομηχανίας, ή τουλάχιστον του μικρού εκείνου κομματιού που ακόμη πληρώνεται.
Το ίδιο μάλλον θα συμβεί και στη βιομηχανία του τύπου. Η μοίρα της είναι να καταλήξει και αυτή στα ίδια χέρια. Μια άλλη μοίρα για τη δημοσιογραφία θα είναι το μεικτό μοντέλο (ιδιωτικό-δημόσιο) του μη κερδοσκοπικού ιδρύματος, που θα στηρίζεται σε επιχορηγήσεις. Ο μη κερδοσκοπικός ειδησεογραφικός οργανισμός ProPublica είναι ένα τέτοιο μοντέλο, και μάλιστα βραβεύτηκε χτες με το Pulitzer. Αυτό δηλαδή που μάλλον θα συμβεί, είναι να καταλήξουν οι δημοσιογράφοι όπως κατέληξαν οι λογοτέχνες και οι άνθρωποι των γραμμάτων: Να τους αγαπούν αλλά να μη τους διαβάζουν.
Υπάρχει κάποια νέα κερδοφόρα δίοδος για τη δημοσιογραφία; Κάτι που να την καταστήσει και πάλι απαραίτητη; Ίσως. Θα είναι όμως ένας πολύ ανηφορικός δρόμος, κόντρα στα εγγενή εμπόδια της δημοσιογραφικής δουλειάς.
Michael Wolff
Απόδοση: Strange Attractor
No comments:
Post a Comment